اولين لبخندهاي واقعي

تا قبل از اين زمان به نظر مي رسد كودك بسيار خوشحال است و گاهي حتي در خواب هم مي خندد، در حاليكه اين لبخندها ناشي از انقباضات غير ارادي عضلات صورت است. حالا كه دانستيد اين خنده ها واقعي نيست ناراحت نشويد؛ در اين ماه كودك شما تمام مراقبت هاي عاشقانه شما را با لبخندي شكوفا - كه اختصاصا براي شما بر لب مي آورد - پاسخ مي دهد. اين لبخند احتمالا شما را خلع صلاح خواهد كرد حتي اگر بدترين شب را گذرانده باشيد. يك پدر با ديدن اولين لبخند واقعي دخترش در 6 هفتـگي اشك به چشم آورد؛ وي مي گويد: "روزي خسته كننده بود و من فوق العاده بي خوابي داشتم و ترافيك هم به شدت سنگين بود. وقتي بالاخره به خانه رسيدم همسرم كودك را به آغوش من داد. وي مستقيما به من نگاه كرد و لبخندي زد بطوريكه تمام لثه ها يش ديده شد. با خود انديشيدم: او مرا مي شناسد، پس ديگر هيچ چيز اهميت ندارد!"

توجه و تمايل بيشتر نسبت به طرح هاي پيچيده تر

در دو ماهگي كودك شما كه تا بحال تنها به اشياي ساده تر توجه داشت نسبت به طرح هاي پيچيده تر و رنگها و شكلهاي متنوع تر علاقمند شده و توجه بيشتري نشان مي دهد. اكنون شما بايد اشيا گوناگوني را به او نشان داده و در اختيارش قرار دهيد تا لمس كند. به اين منظور مي توانيد از قالب هاي پلاستيكي شيريني پزي و توپ هاي نرم استفاده كنيد.

دوره هاي خواب طولاني تر

اگر در اين سن كودك شما در تمام طول شب مي خوابد شما يكي از نادرترين مادران خوشبخت هستيد. در دو ماهگي بسياري از كودكان هنوز تمايل دارند كه نيمه شب يك يا چند بار تغذيه شوند. ولي خوشبختانه هر يك از دوره هاي خواب و بيداري رفته رفته طولاني تر مي شوند و مي توان يك ريتم خواب و بيداري براي وي در نظر گرفت. اكثر كودكان دو ماهه 2 تا 4 دوره خواب طولاني و يك دوره بيداري 10 ساعته دارند.

انجام حركات موزون تر

در اين سن كودك شما ديگر دستها و پاها را بيش از حد تكان نمي دهد، حركاتش موزون تر شده و باهماهنگي بيشتري صورت مي گيرد. شما متوجه خواهيد شد كه حركات تند و خشن دوره نوزادي جاي خود را به حركات نرمتر و دوراني داده است. كودك 2 ماهه قادر است اشيا را با قصد و هدف چنگ بزند و در دست نگه دارد حال آنكه پيش از آن اين حركات غير ارادي بود و تنها بطور غريزي انجام مي گرفت.

آيا تكامل نوزاد من طبيعي است؟

بخاطر داشته باشيد كه هر نوزادي منحصر به فرد است و سرعت تكامل هاي شناختي او با ديگران متفاوت است. موارد ذكر شده تنها بايد به عنوان خطوط راهنماي آنچه كه نوزاد شما توانايي انجامش را دارد، مورد استفاده قرار گيرد. اگر نوزادي نمي تواند همه اين كارها را انجام دهد، بزودي خواهد توانست. اگر نوزاد شما نارس است معمولا همواره مدت بيشتري براي انجام كارهاي مشابه با ساير نوزادان همسال خود خواهد داشت. به همين دليل است كه متخصصين اطفال معمولا معتقدند نوزادان زودرس داراي 2 سن متفاوت هستند. سن زماني (از روز تولد محاسبه مي شود) و سن هماهنگي (از تاريخي كه بايد بدنيا مي آمده، محاسبه مي شود). پزشكان معمولا تكامل نوزادان زودرس را از زماني كه بايد بدنيا مي آمده ارزيابي مي كنند.

اگر در زمينه تكامل نوزاد خود سوالي داريد مي توانيد از پزشك او بپرسيد.

حركت به صورت چهار دست و پا به كودك شما كمك مي كند كه عضلات خود را به اندازه كافي تقويت كند تا براي راه رفتن آماده شوند اين اولين كاري است كه او به تنهايي براي جستجوي محيط اطراف خود انجام مي دهد. به طور معمول، كودك ابتدا ياد مي گيرد تا تعادل خود را بر روي دستها و پاها حفظ كند، سپس ياد مي گيرد كه با حركت دادن زانوهايش به جلو و عقب، حركت كند.

چه زماني اين توانايي را بدست مي آورد؟

اكثر كودكان در سنين بين 6 تا 10 ماه ياد مي گيرند كه چهار دست و پا راه بروند. اما بعضي از كودكان هيچ وقت چهار دست و پا راه نمي روند و در عوض، در حالت نشسته حركت مي كنند (در واقع، خودش را روي زمين مي كشد)، بر روي شكم خود مي ليزند، يا مستقيما تلاش مي كنند كه بلند شوند، بايستند و نهايتا راه بروند. مهم اين است كه كودك شما حركت كند و نحوه حركت كردن او چندان مهم نيست.

اين توانايي چگونه در او ايجاد مي شود؟

معمولا پس از اينكه كودك بتواند به تنهايي و بدون كمك والدين بنشيند (كه اين توانايي در اكثر كودكان بين 6 تا 7 ماهگي ايجاد مي شود)، چهار دست و پا راه رفتن را آغاز مي كند. بعد از اين مرحله، او مي تواند سر خود را بالا نگه دارد تا اطراف خود را نگاه كند، و عضله هاي بازو، پا و پشت او به اندازه كافي قوي هستند كه هنگام حركت، از افتادن او روي زمين جلوگيري كنند.

معمولا طي دوماه، كودك به تدريج ياد خواهد گرفت كه از حالت نشسته به حالت چهار دست و پا تغيير وضعيت دهد، و به زودي مي فهمد كه با كشيده نگه داشتن و حركت دادن عضلات در حالتي كه بدن او به موازات زمين قرار گرفته است، مي تواند به جلو و عقب حركت كند.

بين 9 تا 10 ماهگي، او مي فهمد فشاري كه از طريق زانوها بر بدن وارد مي كند، براي آغاز حركت كافي است. با افزايش مهارت، او ياد مي گيرد كه از حالت چهار دست و پا، مستقيما دوباره به حالت نشسته برگردد. او تكنيكهاي پيشرفته چهار دست و پا راه رفتن را هم ياد خواهد گرفت: براي جلو رفتن، يكي از دستها و پاي طرف ديگر بدن را با هم حركت مي دهد، به جاي آنكه دست و پايي را كه در يك طرف بدن قرار گرفته اند با همديگر حركت دهد. پس از آن، تنها تمرين است كه حركتهاي او را كامل تر مي كند. مراقب او باشيد و به او كمك كنيد تا در يك سالگي بتواند به خوبي روي چهار دست و پا راه برود.

اگر كودك شما به جاي جلو رفتن، چهار دست و پا عقب مي رود، يا در حالت نشسته حركت مي كند (در واقع، خودش را روي زمين مي كشد: يك پا را جلو و يك دست را عقب مي گذارد، و خود را به جلو مي كشد) ، يا اصلا چهار دست و پا راه نرفته بلكه مستقيما تلاش مي كند روي دو پا راه برود، نگران نباشيد. اگر او حركت كند (نوع حركت كردن مهم نيست)، نشانه سالم بودن او است.

مرحله بعد چه خواهد بود؟

پس از اينكه كودك شما ياد گرفت به خوبي روي چهار دست و پا راه برود، تنها يك مرحله ديگر تا حركت كامل او باقي مانده است: راه رفتن روي دو پا. براي كسب اين توانايي، به زودي خواهيد ديد كه او به محض اينكه بتواند دست خود را به چيزي بگيرد، تلاش خواهد كرد تا خود را بالا بكشد، چه اين چيز پايه صندلي باشد يا پاي مادربزرگش! هنگامي كه احساس كند هنگام ايستادن بر روي دو پا تعادل دارد، آماده مي شود كه روي پاي خود (بدون كمك ديگران) بايستد و با گرفتن اشيا اطراف، كمي راه برود. پس از آن، تنها زمان و تمرين است كه موجب خواهد شد توانايي او افزايش پيدا كند: راه رفتن، دويدن، پريدن و جهيدن!

نقش شما چيست؟

همانند نقشي كه در افزايش مهارتهاي ديگر كودك (از قبيل گرفتن اشيا مختلف) داشته ايد، بهترين راه براي تشويق كودك به چهار دست و پا راه رفتن، قرار دادن اسباب بازيها يا ساير اشيا مورد علاقه او (حتي خودتان) در دسترس كودك است. همچنين شما مي توانيد بالش، كوسن يا جعبه هايي را به عنوان مانع در مسير او قرار دهيد، تا او تلاش كند از اين موانع بگذرد. اين كار به افزايش اعتماد به نفس، سرعت و چابكي او منجر مي شود. فقط نبايد او را تنها بگذاريد؛ اگر او زير يك بالش يا در يك جعبه گير بيفتد، حتما خواهد ترسيد و حتي ممكن است در معرض خطر خفگي نيز قرار بگيرد.

كودكي كه چهار دست و پا حركت مي كند، ممكن است شيطنتهاي زيادي انجام دهد و دردسر ساز باشد. پس اطمينان حاصل كنيد كه خانه شما براي كودك ايمن است (اشيا خطرناك در دسترس او قرار ندارند) و خصوصا درباره درهاي خانه كه به راه پله ها منتهي مي شوند مراقبت زيادي به عمل بياوريد. مطمئنا كودك شما مايل خواهد بود تا اين راه پله ها را نيز بكاود، كه البته اين كار براي او همانند فتح قله اورست است! اما اين كار ممكن است براي او بسيار خطرناك باشد، پس تا زماني كه مطمئن نشده ايد كودك شما مهارت كافي براي اين كار دارد (معمولا تا 12 ماهگي)، از رفتن او به سمت پله ها جلوگيري كنيد. حتي پس از آن نيز بايد هنگام حركت كودك بر روي پله ها، از نزديك از او مراقبت كنيد.

هنوز لازم نيست كه براي كودك خود كفش بخريد. معمولا پيش از زماني كه كودك بتواند به خوبي راه برود، نيازي به استفاده از كفش نخواهد داشت.

چه وقت بايد نگران شويد؟

مهارتها و توانايي ها در كودكان مختلف، به طور متفاوت رشد مي كنند و برخي مهارتها در برخي كودكان سريعتر از ساير كودكان ظاهر شده و پيشرفت مي كنند. اما اگر كودك شما بعد از يك سال زندگي، هيچ علاقه اي به حركت كردن از خود نشان نداده است (به صورت خزيدن، چهار دست و پا راه رفتن، غلت خوردن يا خود را به جلو و عقب كشيدن)، تلاش نكرده است كه دستها و پاهاي خود را هماهنگ با يكديگر حركت دهد، يا ياد نگرفته است كه چگونه از هر دو دست و دو پاي خود به طور متعادل استفاده كند، اين موضوع را حتما با پزشك وي در ميان بگذاريد. به خاطر داشته باشيد كه كودكان نارس، اين مهارتها و ساير مهارتها را چند ماه ديرتر از همسالان خود، بدست مي آورند.

با ياد گرفتن نحوه نگه داشتن اشيا مختلف با دست، كودك به دنياي بازيهاي جذاب و دوست داشتني وارد مي شود! همچنين گرفتن اشيا اولين مرحله در مسير يادگيري غذا خوردن، مطالعه، نقاشي و مراقبت از خود است.

چه زماني اين توانايي را بدست مي آورد؟

نوزادان به طور طبيعي توانايي گرفتن اشيا را دارند، اما حدودا يكسال طول مي كشد تا ياد بگيرند كه با هماهنگ كردن عضلات دست، اشيا مختلف را به درستي در دست گرفته و نگه دارند. آنها از سه ماهگي، فعاليت شديدي را براي بهبود اين مهارت خود آغاز مي كنند و ماه به ماه پيشرفت چشمگيري در اين زمينه خواهند داشت.

اين توانايي چگونه در او ايجاد مي شود؟

از زمان تولد تا دو ماهگي

چنگ زدن به صورت يك رفلكس و واكنش طبيعي در نوزادان وجود دارد. كف دست نوزاد را با انگشت لمس كنيد؛ مشاهده خواهيد كرد كه او انگشتان كوچك خود را حركت داده و دور انگشت شما قرار مي دهد. اما در هشت هفته اول پس از تولد، اين حركتها غريزي و غيرارادي هستند. دستهاي كودك شما در اين مرحله معمولا در حالت مشت شده قرار دارد، اما او به زودي ياد خواهد گرفت كه به طور ارادي دستان خود را باز و بسته كرده و آنها را امتحان كند. او حتي ممكن است تلاش كند تا اشيا نرم (مثل حيوانات پلاستيكي و مصنوعي) را در دست بگيرد.

سه ماهگي

كودك شما هنوز هم نمي تواند چيزهايي را كه مي خواهد با دست بگيرد، اما مي تواند بارها و بارها به اسباب بازيهاي خود ضربه بزند. او همچنين در حال هماهنگ كردن حركات چشم و دست خود است؛ به چيزهايي كه مي خواهد بردارد نگاه مي كند و سپس تلاش مي كند آنها را برداشته و در دستش نگه دارد. يك "شبه اتاقك اسباب بازي" (نوعي وسيله بازي مخصوص كودكان پيش از خزيدن كه اشيا مختلف از سقف آن آويزان شده اند و كودك كف آن دراز مي كشد و با اشيا بازي مي كند) در اين مرحله مي تواند بسيار مفيد باشد، زيرا كودك مي تواند روي كف نرم و راحت آن دراز بكشد و با دست به اشيا مختلف و بامزه اي كه از سقف آويزان هستند ضربه بزند.

چهار تا هشت ماهگي

در چهار ماهگي او مي تواند اشيا بزرگ را بردارد، اما هنوز تا زماني كه مهارت بيشتري براي استفاده از انگشتانش به دست نياورده است، نمي تواند اشيا كوچك را با دست بردارد. اندكي قبل از اينكه اولين دندان كودك در بيايد (كه معمولا بين 3 تا 12 ماهگي رخ مي دهد)، كودك شروع به برداشتن چيزهاي اين طرف و آن طرف مي كند تا آنها را در دهانش بگذارد. اگر او از غذاهاي معمولي استفاده مي كند، هرچند هنوز نمي تواند قاشق را به درستي در دست بگيرد، اما تلاش خود را براي اين كار مي كند. او مي تواند اشيا را به طرف خودش بكشد و دادن اشيا از يك دست به دست ديگر را آغاز خواهد كرد. بهتر است لوازم گران قيمت و با ارزش را از دسترس او دور كنيد و با استفاده از دستورالعملهاي مربوطه، خانه را براي كودك خود ايمن كنيد.

نه تا دوازده ماهگي

او اكنون مي تواند با كمي تلاش، اشيا مختلف را بردارد و به تدريج ترجيح او براي استفاده از دست راست يا چپ، شكل مي گيرد. دست غالب، مهارت و قدرت بيشتري پيدا مي كند. اما شما پيش از 2 يا 3 سالگي قادر نخواهيد بود كه راست دست يا چپ دست بودن او را به درستي تشخيص دهيد. او توانايي برداشتن اشيا كوچك (مانند مهره ها) توسط انگشت شست و سبابه خود را نيز به تدريج تكميل مي كند. همچنين از آنجايي كه هماهنگي اعضاي بدن او به تدريج بيشتر شده است، او نسبتا قادر خواهد بود كه از قاشق و چنگال در زمان غذا خوردن استفاده كند.

مرحله بعد چه خواهد بود؟

پس از اينكه كودك شما برداشتن اشيا را آغاز كند، بزودي آنها را پرتاب خواهد كرد؛ پس مراقب باشيد. بسياري از كودكان از اينكه اسباب بازيهايشان را پرت كنند تا شما آنها را برداشته و جمع كنيد، خوششان مي آيد! هنگامي كه كودك شما يكساله شود، از توپ بازي، برج ساختن با اسباب بازيها و به هم ريختن يا كوبيدن آنها به يكديگر لذت خواهد برد. در دو سالگي حس هنري او بروز خواهد كرد و به مداد رنگي و استفاده از آن براي نقاشي و نوشتن، علاقه نشان خواهد داد. در سه سالگي، هماهنگي اعضاي مختلف بدن او به حدي رسيده است كه مي تواند برخي حروف يا حتي نام خودش را بنويسد.

نقش شما چيست؟

براي تحريك واكنش چنگ زدن و برداشتن اشيا در كودك، يك اسباب بازي يا شي رنگي را كمي دورتر از دسترس او قرار دهيد و او را تشويق كنيد تا آن را بردارد. اما آن را آنقدر دور نگذاريد كه او اصلا نتواند يا نااميد شده و از تلاش دست بكشد. مجموعه اي از چيزهاي زيادي را كه او بتواند بردارد در اختيارش قرار دهيد، مانند: اسباب بازيهاي نرم، حلقه هاي پلاستيكي و كتابهاي بزرگ. بعدا، زماني كه او تلاش مي كند تا اشيا كوچك را با انگشت شست و سبابه بردارد، او را تشويق كنيد كه لقمه هاي كوچك غذا يا خوردنيهاي كوچك از قبيل نخود فرنگي يا تكه هاي هويج را بردارد؛ او هر وقت كه بتواند از قاشق و چنگال استفاده خواهد كرد.

چه وقت بايد نگران شويد؟

اگر كودك شما در هشت هفتگي به اسباب بازيهايي كه در مقابل او قرار مي دهيد توجه نمي كند و تا نه ماهگي براي لمس كردن يا برداشتن اسباب بازيها تلاش نمي كند، با پزشك او مشورت كنيد. كودكان نارس، اين مهارتها و ساير مهارتها را چند ماه ديرتر از همسالان خود، ياد مي گيرند. از پزشك خود بخواهيد كه يك جدول زماني مناسب براي پيشرفت مهارتهاي كودك را در اختيار شما قرار دهد.

نوزادان پس از تولد، توانايي اندكي براي كنترل سر و عضلات گردن خود دارند. آنها اين مهارت حياتي را كه پايه حركتهاي بعدي آنها از قبيل نشستن و راه رفتن است، مرحله به مرحله و در طول 6 ماه اول زندگي خود بطور كامل بدست مي آورند.

چه زماني اين توانايي را بدست مي آورد؟

در اكثر كودكان، عضلات گردن تا شش ماهگي آنقدر قوي مي شوند كه بتوانند سر را بالا نگهدارند.

اين توانايي چگونه در او ايجاد مي شود؟

نوزادي (يك ماه اول)

عضلات گردن كودك شما در زمان تولد نسبتا ضعيفند، لذا حداقل در ماه اول او به كمك شما براي حمايت و حفاظت از سر و گردنش وابسته است. ممكن است اين پديده، تدبير طبيعت باشد تا موقعيتهاي زيادي براي نگاه هاي رو در رو بين شما و كودكتان ايجاد شود. هنگامي كه كودك خود را در آغوش مي گيريد، از نگاه كردن مستقيم به چشمانش لذت ببريد؛ اين كار به ايجاد پيوند بين شما و كودك كمك كرده و به كودكتان احساس علاقه شما را منتقل مي كند.

يك تا دو ماهگي

در پايان يك ماهگي، كودك بايد قادر باشد تا سر خود را كمي بالا بياورد و هنگامي كه بر روي شكم قرار دارد، سر خود را از يك طرف به طرف ديگر بگرداند. بين شش تا هشت هفتگي،اگر قدرت كافي داشته باشد، هنگامي كه بر پشت نيز خوابيده است، سرش را بلند خواهد كرد. هنگامي كه او را بغل كرده ايد و سر او بر روي شانه شما قرار دارد، مي تواند سرش را با كنترل كافي براي مدت كوتاهي بالا نگه دارد، كه البته ممكن است نتواند اين كار را كاملا ثابت و محكم انجام دهد. همچنين او قدرت كافي پيدا كرده تا هنگامي كه در صندلي مخصوص كودك يا كالسكه قرار مي گيرد، سر خود را بالا نگه دارد؛ اما هنوز هم توان اينكه در روروئك بنشيند ندارد يا نمي توانيد او را روي پشت خود ببنديد و جابجا كنيد. از اين موارد تا زماني كه او بتواند بدون كمك شما سر خود را محكم بالا نگه دارد، استفاده نكنيد. شما اكنون مي توانيد او را در وضعيت نيمه نشسته (مثلا روي كارير) قرار دهيد تا دنياي اطراف خود را تماشا كند.

سه تا چهار ماهگي

در اين زمان، شما قطعا پيشرفت كودكتان را در زمينه كنترل سر مشاهده مي كنيد. او مي تواند هنگامي كه روي شكم خود قرار دارد، سرش را تا 45 درجه بالا بياورد و محكم نگه دارد. يك بازي جالب كه مي تواند به تقويت عضلات گردن او نيز كمك كند، اين خواهد بود: او را روي پشت بخوابانيد، سپس دستهاي او را بگيريد و آرام آرام بكشيد تا در حالت نشسته قرار گيرد؛ دوباره به آرامي او را روي پشت بخوابانيد و اين كار را تكرار كنيد. در اين سن او بايد قادر باشد كه هنگام بلند شدن، سر خود را مستقيم در امتداد بدن خود نگه دارد. احتمالا در چهارماهگي، كودك شما براي استفاده از روروئك آماده شده است، اما بهتر است هنوز هم با او روي زمين صاف و فرش بازي كنيد.

پنج تا شش ماهگي

در شش ماهگي، او قادر خواهد بود كه سر خود را صاف و محكم نگه دارد و هنگامي كه او را هل مي دهيد تا بنشيند، سر خود را جلوتر مي گيرد.

مرحله بعد چه خواهد بود؟

همينكه كودك شما كنترل مناسبي بر روي سر خود به دست بياورد، مي تواند از حالت درازكش به حالت نشسته تغيير وضعيت دهد، غلت بزند، و چهار دست و پا راه برود. كنترل سر براي بلعيدن غذاهاي معمولي و همچنين نشستن بر روي صندلي كودك نيز مهم است.

نقش شما چيست؟

شما براي تشويق كودك به افزايش مهارت خود در كنترل سر لازم نيست كار خاصي انجام دهيد، اما بايد مراقب او باشيد. خصوصا در ماههاي اول پس از تولد، هنگامي كه نوزاد را از رختخوابش بيرون مي آوريد يا مي خواهيد او را از يك اتاق به اتاق ديگر ببريد، بايد كف دست خود را پشت سر و گردن او قرار دهيد. هر چند وقت يكبار او را روي شكمش قرار دهيد. او سر خود را بالا مي آورد تا شما يا اسباب بازيهايش را ببيند، و اين به تقويت عضلات گردن او كمك خواهد كرد.

از سه تا شش ماهگي، ممكن است بخواهيد با حمايت كامل از سر و گردن كودك، او را روي صندلي يا تخت خواب قرار دهيد (اطمينان حاصل كنيد كه كودك به لبه تخت خواب نزديك نباشد و تمام مدت با او باشيد). مي توانيد بالش زير بدن او بگذاريد، يا اينكه او را روي پاي خود قرار دهيد به نحوي كه سر او در مقابل شكم شما قرار گيرد. او را در نقاط مختلف خانه قرار دهيد تا بتواند چيزهاي مختلف را ببيند. اطمينان حاصل كنيد كه او در يك محل امن قرار گرفته است و به لبه مبل، تخت يا هر جاي ديگري كه ممكن است از آن بيفتد، نزديك نيست.

چه وقت بايد نگران شويد؟

اگر به نظر مي رسد كه تا سه ماهگي، هنوز هم كودك شما قادر نيست كه اندكي سر خود را بالا بياورد، در معاينه بعدي اين مطلب را به پزشك خود بگوييد. مهارتها و توانايي ها در كودكان مختلف، به طور متفاوت رشد مي كنند و برخي مهارتها در برخي كودكان سريعتر از ساير كودكان ظاهر شده و پيشرفت مي كنند، كنترل سر نيز از اين قاعده مستثني نيست. در ضمن، كودكان نارس اين مهارتها و ساير مهارتها را چند ماه ديرتر از همسالان خود ياد مي گيرند. در صورتي كه نگران هستيد، با پزشك خود مشورت كنيد.

نوزاد از بدو تولد مي تواند بشنود، مگر اينكه مبتلا به اختلالات شنوايي باشد. با رشد كودك، او از گوشهايش براي دريافت حجم بسيار بالايي از اطلاعات درباره دنياي اطرافش استفاده خواهد كرد، كه در نتيجه مغز او را به رشد بيشتر تحريك مي كند و نهايتا منجر به رشد برخي تواناييهاي فيزيكي او از قبيل نشستن، غلت زدن، خزيدن و راه رفتن روي دو پا مي شود.

چه زماني اين توانايي را بدست مي آورد؟

توانايي شنيدن در كودك شما در پايان يك ماهگي كامل مي شود، هرچند درك كامل آنچه كه مي شنود زمان بيشتري مي طلبد.

اين توانايي چگونه در او ايجاد مي شود؟

از ابتدا، كودك شما توجه زيادي به صداها، خصوصا صداهاي زير خواهد كرد و به صداهاي آشنا (مثلا وقتي شما حرف مي زنيد، يك داستان تكراري مي خوانيد و... ) واكنش نشان مي دهد. همچنين ممكن است از صداهاي خيلي بلند يا ناگهاني، بترسد.

در سه ماهگي، بخش گيجگاهي مغز كودك (كه مربوط به شنيدن و درك زبان است) فعالتر مي شود، در نتيجه هنگامي كه كودك صداي شما را مي شنود ممكن است مستقيما به شما نگاه كند، صداهايي از خودش دربياورد يا سعي كند به شما پاسخ دهد؛ اما نمي تواند مكالمه كند. در اين سن، در صورتي كه هنگامي كه با او صحبت مي كنيد يا براي او چيزي مي خوانيد، به اطرافش نگاه كرد يا به شما توجه نكرد، لازم نيست نگران توانايي شنيدن در او شويد. ممكن است بيش از حد تحريك شده باشد.

در پنج ماهگي، كودك مي تواند منبع صدا را تشخيص دهد و سريع صورت خود را به طرف صداهاي جديد بر مي گرداند. نوزادان پنج ماهه ممكن است بتوانند اسم خود را تشخيص دهند؛ دقت كنيد هنگامي كه نامش را صدا مي زنيد، يا در مورد او با ديگران حرف مي زنيد، چگونه به شما نگاه مي كند!

مرحله بعد چه خواهد بود؟

در همان اوائل زندگي، توانايي شنيدن در كودك تكميل مي شود؛ اما مهم است كه او را در همان ابتدا امتحان كنيد تا هر گونه مشكل احتمالي در نوزاد را تشخيص دهيد.

نقش شما چيست؟

شما مي توانيد براي عادت كردن كودك به صداهاي جديد و ياد گرفتن آنها، كارهاي زيادي انجام دهيد. براي او لالايي بخوانيد يا موسيقي بگذاريد. كودكان مي توانند با چيزهاي زيادي ارتباط برقرار كنند، پس لازم نيست كه آنها را به آوازهاي كودكانه و لالايي محدود كنيد. او را با صداهاي مختلف، از موسيقي كلاسيك تا موسيقي هاي مدرن و پاپ، مواجه كنيد. صداي باد يا تيك تاك ساعت نيز ممكن است كودك شما را سرگرم كند: هرچه كودك شما صداهاي زيادتري را بشنود، تاثير آن بر شنوايي او بيشتر خواهد بود. به تدريج، كودك شما برخي چيزها را بر چيزهاي ديگر ترجيح خواهد داد و اين اتفاق در مورد صداها هم خواهد افتاد: شما خواهيد ديد كه او در برابر برخي صداها واكنش بهتري نشان مي دهد.

خواندن كتاب يا چيزهاي ديگر براي نوزاد، صرف نظر از سن او، مسلما مفيد است. اين كار به گوش او كمك مي كند تا به وزن زبان مادري اش عادت كند؛ در واقع تغيير وزن صدا، استفاده از لهجه و آواز خواندن براي كودك، ارتباط گفتاري- شنيداري بين شما و كودك را مهيج تر خواهد كرد. بعلاوه، هرچه بيشتر براي او چيز بخوانيد و با او حرف بزنيد، كلمات و صداهاي بيشتري را ياد مي گيرد كه به او در حرف زدن كمك خواهد كرد.

با افزايش سن كودك و ايجاد توانايي درك منبع صدا در او، كودك شما به سرعت روي خود را به طرف صداهاي جديد برخواهد گرداند. كودكان چهار تا پنج ماهه ممكن است هنگام صحبت كردن شما، به دقت به دهانتان نگاه كنند و تلاش كنند تا حركات دهان شما را تقليد كرده و صداهاي صامت مانند "م" يا "ب" را دربياورند.

چه وقت بايد نگران شويد؟

بچه ها شگفت آور هستند: آنها مي توانند در جايي كه تلفن زنگ مي زند و سگ هم پارس مي كند، در كمال آرامش بخوابند! اين حالت كاملا طبيعي است؛ آنها به خواب احتياج دارند. اما علي رغم اينكه توانايي شنيدن در اكثر كودكان در حد عالي است، درصد مشخصي از آنها نيز حتما مشكلاتي دارند، خصوصا اگر نارس به دنيا آمده باشند، كمبود اكسيژن در هنگام تولد يا ابتلا به عفونت حاد در بدو تولد ممكن است مسائلي در پي داشته باشد. در خانواده هايي نيز كه سابقه ناشنوايي وجود داشته، احتمال ابتلاي كودك به اختلالات شنوايي بيشتر است.

هنگامي كه كودك شما بيدار و هوشيار است و از سرماخوردگي يا عفونت گوش (كه ممكن است موقتا بر شنوايي او تاثير منفي بگذارند) رنج نمي برد، بايد نسبت به صداهاي بلند و ناگهاني واكنش نشان دهد (كه ممكن است اين واكنش به صورت وحشت يا ترس ظاهر شود)، با شنيدن صداي شما آرام شده و به سوي شما برگردد و در غير اين صورت نيز به صورت طبيعي به صداهاي اطراف خود واكنش نشان دهد.

در بسياري از بيمارستانها، نوزادان اندكي پس از تولد از لحاظ شنوايي آزمايش مي شوند. در صورتي كه نگران باشيد، بعدا نيز مي توانيد از پزشك خود بخواهيد تا كودك را معاينه كند. شما مي توانيد خودتان نيز شنوايي كودك را بررسي كنيد يا آزمايشهاي سريع زير را انجام دهيد:

زير سه ماه: پشت سر كودك، دستهاي خودتان را به هم بزنيد. اگر او واكنش نشان داد، شنوايي او طبيعي است. در صورتي كه واكنش نشان نداد، اين كار را چندين بار تكرار كنيد.

بين چهار تا شش ماه: اسم او را صدا بزنيد تا ببينيد آيا او به طرف شما بر مي گردد يا به صداي شما واكنش نشان مي دهد؟ دقت كنيد كه آيا پس از شنيدن يك صداي جالب، سر يا چشمان خود را به طرف صدا بر مي گرداند؟

بين شش تا ده ماه: دقت كنيد كه آيا كودك به شنيدن اسم خودش يا صداهاي آشناي محيط اطرافش (مانند صداي تلفن يا جاروبرقي) واكنش نشان مي دهد يا خير.

بين ده تا پانزده ماهگي: از كودك بخواهيد تا يك شي آشنا را در يك كتاب مصور يا عكس، نشان دهد. در صورتي كه او نتوانست اين كار را انجام دهد، احتمالا نمي تواند صداي شما را بشنود.

حتي اگر كودك شما همه اين آزمونها را نيز با موفقيت كامل پشت سر گذاشت و شما باز هم نگران بوديد، به غريزه مادري خود اعتماد كنيد و از پزشك كودكتان نيز مشورت بخواهيد. هرچه زودتر كودك را براي تشخيص مشكلات احتمالي شنوايي مورد بررسي قرار دهيد، بهتر است. بر طبق جديدترين تحقيقات، در صورتي كه كودكاني كه به كمك براي تقويت شنوايي خود نياز دارند پيش از شش ماهگي شناسايي شده و وسايل كمكي مناسب در اختيار آنها قرار گيرد، در آينده بهبود قابل توجهي در مهارتهاي گفتاري و زباني خواهد داشت.

دندان درآوردن در همه كودكان در زمان يكساني رخ نمي دهد. دندان درآوردن، مرحله اي است كه تكميل آن تا حدود سه سالگي كودك طول مي كشد.

مقدمات دندان درآوردن در رحم مادر آغاز مي شود. هنگامي كه شما حامله بوديد، جوانه دندانها در كودك شما شكل گرفت كه شالوده دندانهاي اوليه كودك (يعني دندانهاي شيري) است. اين جوانه ها بين سه تا دوازده ماهگي، به تدريج از زير سطح لثه كودك بيرون مي آيند. شما احتمالا اولين دندان كودك خود را (كه يك نشانه محسوس از رشد او است) در حدود شش ماهگي مشاهده خواهيد كرد، كه معمولا در همين زمان، غذاهاي معمولي نيز به رژيم غذايي كودك افزوده مي شوند. در سه سالگي، دندانهاي شيري او تكميل مي شوند و او مي تواند با كمي كمك از جانب شما، خودش دندانهايش را بشويد كه اين كار، يك گام اساسي در مسير يادگيري "مراقبت از خود" خواهد بود.

اولين دندان چه زماني بيرون مي زند؟

از هر 2000 كودك، يك كودك در هنگام تولد، يك يا دو دندان دارد! اما در اكثر كودكان، اولين دندان بين شش تا هفت ماهگي بيرون مي زند. اولين دندانها در كودكي كه به سرعت رشد مي كند ممكن است (كه معمولا دندانهاي پيشين مركزي در پايين هستند) در سه ماهگي بيرون بزند، در حالي كه كودكي كه كندتر رشد مي كند ممكن است اولين دندانهاي خود را در يك سالگي در بياورد. آخرين دندانها (دندانهاي آسياب دوم در بالا و پائين عقب دهان)، معمولا در سال دوم در مي آيند. در سه سالگي كودك شما بايد مجموعه كاملي از 20 دندان شيري داشته باشد.

رشد و تكامل دندانها چگونه است؟

براي بسياري از كودكان و والدين آنها درآمدن اولين دندان، بامزه و جالب نخواهد بود و ممكن است خيلي طول بكشد يا سخت باشد. نشانه هاي اوليه (مانند خروج بيش از حد آب دهان كودك يا كمي درد) معمولا يك تا دوماه زودتر از واقعه اصلي رخ مي دهند. براي تسكين درد، كودك ممكن است گاز گرفتن را آغاز كند؛ اما اين گاز گرفتن در اثر عصبانيت يا خصومت نيست. اگر به او چيزي بدهيد كه گاز بگيرد يا با انگشت لثه هاي او را به آرامي بماليد، ممكن است در تسكين درد او موثر باشد.

همچنين، هنگامي كه كودك مي خواهد دندان دربياورد، ممكن است لثه هاي او متورم شوند، كه در نتيجه لپهاي كودك شما كمي پرتر و بادكرده به نظر خواهند آمد. هرچند برخي از والدين ادعا مي كنند كه نوزاد آنها در زمان دندان درآوردن دچار تب يا اسهال شده است، اكثر متخصصين اذعان مي كنند كه دندان درآوردن موجب بروز هيچگونه بيماري نمي شود. احتمال ابتلاي كودك به يك سرماخوردگي، آنفولانزاي مختصر و مشكلات گوارشي وجود دارد، پس او را براي معاينه به نزد پزشك ببريد.

براي برخي والدين خوش شانس، دندان درآوردن كودك بدون درد است. در اين هفته كودك يك لثه خالي دارد و هفته بعد، لبه سفيد يك دندان بر روي لثه او ظاهر شده است. درآمدن اولين دندان را جشن بگيريد: عكس بگيريد و تاريخ آن را در دفترچه خاطرات نوزاد خود ثبت كنيد.

دندانها يكي پس از ديگري در مي آيند: دندانهاي جلو در پايين پيش از بقيه، سپس دندانهاي پيشين بالا و نهايتا دندانهاي عقبي. دندان درآوردن يك امر ارثي است، پس اگر شما خيلي زود دندان درآورده ايد، ممكن است كودك شما هم خيلي زود دندان درآورد!

مرحله بعد چه خواهد بود؟

دندانهاي شيري كودك، قبل از آنكه دندانهاي دائمي او آماده روييدن باشند، نمي افتد؛ اين اتفاق در حدود شش سالگي خواهد افتاد.

نقش شما چيست؟

شما نمي توانيد در بيرون آمدن دندانها نقشي داشته باشيد، اما در صورتي كه با آغاز اين مرحله كودك احساس درد كند، شما مي توانيد به او كمك كنيد. اول از همه چيزي به كودك خود بدهيد كه آن را بجود: مثلا يك حلقه مخصوص دندان درآوردن كودك كه در يخچال گذاشته ايد. همچنين ممكن است خوردن غذاهاي سرد مانند پوره سيب يا ماست نيز براي او مفيد باشد. اگر مشكل كودك شما ناراحت كننده است، شما مي توانيد مقدار مناسبي از استامينوفن كودكان را به او بدهيد. برخي از والدين نيز به استفاده از درمانهاي هوميوپاتي اعتقاد دارند. اگر دماي بدن كودك بالا رفت يا درد او ساكت نشد به دكتر مراجعه كنيد. ممكن است دچار عفونت گوش شده باشد.

وقتي اولين دندان كودك درآيد، تميز كردن آن بر عهده شما است. در سال اول لازم نيست دندانهاي او را مانند يك بزرگسال بشوييد، صرفا كافي است كه روزي يكبار آنها را تميز كنيد، كه اين كار را مي توانيد قبل از خواب انجام دهيد. ممكن است كودك شما اجازه ندهد دندانهاي او را با مسواك بشوييد، در اين صورت مي توانيد از يك تكه پارچه تميز براي اين كار استفاده كنيد. همچنين، هرگز نبايد شيشه شير كودك را در رختخواب در دسترس او قرار دهيد. شير خشك يا شير مادر در هنگام شب ممكن است در دهان كودك جمع شده و باقي بمانند و نهايتا منجر به پوسيدگي دندانهاي شيري شوند.

در 18 ماهگي، كودك شما ممكن است آمادگي لازم براي يادگيري شستن دندانهايش را داشته باشد. با اين حال تا چند سال بايد به او كمك كنيد و بررسي كنيد كه آيا دندانهايش را به خوبي مي شويد يا خير؛ اما اينكه آنها را به اين كار عادت دهيد بسيار خوب است. به او نشان بدهيد كه چگونه مسواك را دور دندانهايش حركت دهد. از يك مسواك نرم و كمي خمير دندان استفاده كنيد. كودك شما لازم نيست دندانهايش را در يك جهت خاص بشويد، او صرفا بايد ذرات غذا را از دهان خارج كرده و سطح دندانها و لثه ها را تميز كند.

اگر كودك شما از مزه خميردندان خوشش نمي آيد، يك مارك ديگر را امتحان كنيد يا كلا خمير دندان را كنار بگذاريد. در واقع كودك شما به استفاده از خمير دندان نيازي ندارد، مگر اينكه مقادير زيادي از شكر و ساير غذاهاي قندي در رژيم غذايي او باشد؛ كه البته بايد از اينگونه رژيمهاي غذايي پرهيز كنيد. در صورتي كه كودك شما در مصرف شيريني افراط كرد، مثلا در يك جشن تولد، بايد فورا پس از خوردن شيريني دندانهاي خود را بشويد، يا اينكه از او بخواهيد تا نهايتا يك غير شيرين (مثلا يك خوراكي شور مانند يك تكه پنير) بخورد. توصيه مي شود كه پس از درآمدن اولين دندان، بهتر است كودك توسط دندانپزشك معاينه شود تا اطمينان حاصل كنيد كه وضعيت دندانهاي او طبيعي است. شما مي توانيد از دندان پزشك خود بپرسيد كه چه چيزي را براي كودك شما توصيه مي كند. همچنين بهتر است در سه سالگي، هنگامي كه همه دندانهاي شيري او درآمده اند، او را براي معاينه نزد يك دندانپزشك ببريد.

چه وقت بايد نگران شد؟

نوزادان نارس ممكن است اولين دندانهاي خود را چند ماه ديرتر دربياورند. اگر در پايان سال اول تولد نوزاد، هنوز هم هيچ اثري از دندان درآوردن در او نمي بينيد، در معاينه بعدي اين مطلب را با پزشك در ميان بگذاريد. در صورتي كه همه نشانه هاي دندان درآوردن (خروج بيش از حد آب دهان و تورم لثه ها) در كودك شما ظاهر شده است، اما به نظر مي رسد كه درد شديدي را هم تحمل مي كند (كه گريه بي امان كودك مي تواند نشانه درد شديد او باشد)، با پزشك مشورت كنيد. دندان درآوردن نبايد يك كار سخت و مشقت بار براي كودك باشد.